มูลนิธิไทยรักษ์ป่า มูลนิธิเพื่อการรักษาป่าไม้อย่างยั่งยืน
(https://thairakpa.org/wp-content/uploads/2020/07/Logo_%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B8%A5%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C%E0%B8%9B%E0%B9%88%E0%B8%B2-2.jpg)
เกี่ยวกับมูลนิธิไทยรักษ์ป่า ร่วมสร้างความสำนึกรักษา ฟื้นฟูระบบนิเวศอย่างยั่งยืน
มูลนิธิไทยรักษ์ป่า จัดตั้งขึ้นจากจุดหมายของเอ็กโก กรุ๊ป ที่จะสนับสนุนการรักษาสิ่งแวดล้อมและป่าต้นน้ำลำธารที่สำคัญของประเทศให้เกิดความทนทาน เพื่อร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการสืบสานพระราชปณิธานของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยอำนาจมหาราช บรมท้องนาถบพิตร รัชกาลที่ 9 แล้วก็สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชแม่พันปีหลวง ที่ทรงมีใจจริงจังอย่างมากต่อการรักษาป่า
มูลนิธิไทยรักษ์ป่า (https://thairakpa.org/)มุ่งหวังเป็นส่วนหนึ่งส่วนใดที่จะผลักดันให้เกิดความร่วมมือในการสร้างเครือข่ายการปลูกสามัญสำนึกแห่งความรักษ์ป่า โดยร่วมมือแล้วก็ส่งเสริมโครงข่ายต่างๆตลอดจนผลักดันการมีส่วนร่วม
โครงการของมูลนิธิไทยรักษ์ป่า
- ด้านการผลิตความแข็งแกร่งเครือข่ายชุมชน
การทำงานระดับโครงข่ายเขตที่ลุ่ม สร้างความเป็นเจ้าของร่วมในทรัพยากรธรรมชาติ ดิน น้ำ ป่าในที่ลุ่มร่วมกัน เกิดความแข็งแรงสำหรับในการบริหารจัดการ อันเป็นการดูแลและรักษาทรัพยากรป่าดงอย่างยั่งยืน
- ด้านการปลูกสามัญสำนึกเยาวชนรวมทั้งราษฎร
การนำความรู้และความงดงามของป่ามาเป็นแหล่งทำความเข้าใจ โดยการพัฒนาเส้นทางเพื่อผู้คนเดินทางเข้าพบธรรมชาติ นำไปสู่จุดเริ่มของความรักและหวงแหนทรัพยากรธรรมชาติ
- ด้านการอนุรักษ์และรักษาและฟื้นฟู
"คนอยู่ได้ ป่าอยู่ได้" เป็นแนวทางสำคัญของแผนการฯ โดยมุ่งสร้างความแข็งแกร่งและผลักดันคุณภาพชีวิต มูลนิธิไทยรักษ์ป่า พร้อมด้วยสนับสนุนให้ชุมชนดูแลรักษาและอยู่ร่วมกับป่าอย่างยั่งยืน
ความสำคัญของป่าต้นน้ำในระบบน้ำฝนและก็การรักษาน้ำ
ป่าต้นน้ำ เป็นป่าในพื้นที่สูงจากระดับน้ำทะเลราว 700 เมตรขึ้นไป เป็นต้นกำเนิดของแม่น้ำสายธารที่หล่อเลี้ยงที่ราบลุ่มตอนล่าง รวมทั้งฯลฯทางของน้ำที่สะอาดที่ต้องต่อทุกชีวิต ไม่ว่าจะเป็นคน สัตว์ หรือพืช
ป่าต้นน้ำปฏิบัติภารกิจเสมอเหมือน "โรงงานผลิตน้ำจืดธรรมชาติ" สถานที่ทำงานอย่างไม่มีวันหยุด ด้วยกรรมวิธีการดูดซึม กักเก็บ แล้วก็ปล่อยน้ำอย่างสม่ำเสมอ ช่วยรักษาความชุ่มชื้นของระบบนิเวศ แล้วก็ควบคุมสภาพอากาศให้อ่อนโยน
(https://thairakpa.org/wp-content/uploads/2025/03/2545-01-ae%E2%88%9A%E2%80%93%E2%80%A1%E2%88%91aeoe.webp)
จุดสำคัญของป่าต้นน้ำต่อระบบนิเวศรวมทั้งการกักเก็บน้ำธรรมชาติ
ป่าต้นน้ำ คือ พื้นที่ป่าดงที่อยู่บริเวณต้นน้ำลำธาร มักอยู่ในพื้นที่สูงหรือเทือกเขาที่เป็นต้นตอของแม่น้ำสายหลัก หน้าที่สำคัญของป่าต้นน้ำมีหลายประการ ดังนี้
1. วิธีการซับแล้วก็กักเก็บน้ำฝนของป่าต้นน้ำ
เมื่อฝนตกลงมา พืชและต้นไม้ในป่าจะช่วยชะลอการไหลของน้ำฝน เรือนยอดของต้นไม้สามารถดักน้ำฝนได้ถึง 20-30% ที่เหลือจะไหลลงสู่พื้นดิน โดยระบบรากของพืชรวมทั้งชั้นสารอินทรีย์บนพื้นป่าจะปฏิบัติภารกิจราวกับฟองน้ำธรรมชาติ ดูดซับน้ำฝนแล้วก็เบาๆปลดปล่อยออกมาอย่างสม่ำเสมอจากภาพอธิบายจะมีความคิดเห็นว่า ป่าต้นน้ำประกอบด้วยพืชหลากหลายชนิด โดยมีราก ใบไม้ รวมทั้งซากพืชทับถมกันเป็นชั้นครึ้มบนพื้นป่า ช่วยให้น้ำฝนซึมลงดินช้าๆแทนที่จะไหลท่วมไปอย่างเร็วกระทั่งกำเนิดน้ำท่วมเฉียบพลัน ป่าต้นน้ำที่บริบูรณ์สามารถกักเก็บน้ำได้มากถึง 2-3 เท่าของน้ำฝนที่ตกลงมาในพื้นที่
2. บทบาทของพรรณไม้สำหรับเพื่อการรักษาน้ำและก็ควบคุมการไหลของน้ำ
พรรณไม้ในป่าต้นน้ำมีความมากมายหลายรวมทั้งแต่ละประเภทมีหน้าที่ต่างกันสำหรับเพื่อการสงวนน้ำ
ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ (500 จำพวก): รากแก้วหยั่งลึกช่วยเจาะชั้นดินแล้วก็หิน ทำให้น้ำซึมลงสู่ชั้นใต้ดินก้าวหน้า
พืชพื้นข้างล่าง (18,000 ชนิด): ช่วยปกคลุมดิน คุ้มครองป้องกันการชะล้างพังทลาย
กล้วยไม้และก็พืชอิงอาศัย (1,000 จำพวก): ช่วยดักจับความชื้นในอากาศ
พืชเครือญาติมอสแล้วก็ไลเคน (2,000 ชนิด): เปรียบได้เสมือนดั่งฟองน้ำขนาดเล็ก สามารถซับน้ำได้มากกว่าน้ำหนักตัวหลายเท่า
3. ระบบน้ำบาดาลแล้วก็การเติมน้ำลงสู่ชั้นหินซับน้ำ
น้ำฝนที่ซึมผ่านชั้นดินในป่าต้นน้ำจะถูกกรองให้สะอาดและเบาๆไหลซึมลงสู่ชั้นหินซับน้ำใต้ดิน (Aquifer) ซึ่งเป็นแหล่งน้ำสำรองตามธรรมชาติ จากภาพจะมีความคิดเห็นว่ามีชั้นหินอุ้มน้ำใต้ดินที่เก็บกักน้ำไว้ถึง 60,000 จำพวก รวมทั้งยังมีสัตว์ใต้ดินอีกกว่า 350 ชนิดที่อาศัยอยู่ในระบบนิเวศใต้ดินนี้ น้ำที่ถูกเก็บไว้ภายในชั้นหินซับน้ำจะค่อยๆไหลซึมมาเป็นน้ำพุ ตาน้ำ หรือน้ำซับ เปลี่ยนเป็นต้นกำเนิดของลำน้ำรวมทั้งแม่น้ำ ทำให้มีน้ำไหลตลอดทั้งปีแม้ในฤดูแล้ง
4. ผลพวงจากการสูญเสียพื้นที่ป่าต้นน้ำต่อระบบน้ำธรรมชาติ
การตัดต้นไม้ทำลายป่าไม้ การบุกรุกพื้นที่เพื่อทำไร่ทำนา และก็การพัฒนาที่ไม่คำนึงถึงระบบนิเวศ ทำให้เกิดผลเสียและไม่ดีต่อป่าต้นน้ำแล้วก็ระบบน้ำธรรมชาติอย่างรุนแรง
5. ปรากฏการณ์น้ำหลาก-น้ำแล้งจากการสูญเสียป่าต้นน้ำ
เมื่อป่าต้นน้ำถูกทำลาย ความสามารถสำหรับการกักเก็บน้ำจะต่ำลงอย่างมาก น้ำฝนจะไหลล้น มูลนิธิไทยรักษ์ป่า อย่างเร็วลงสู่พื้นที่ต่ำ นำมาซึ่งการก่อให้เกิดน้ำท่วมฉับพลันในช่วงฤดูฝน เวลาที่ในช่วงฤดูแล้ง จะเกิดภาวะขาดน้ำอย่างหนัก ด้วยเหตุว่าไม่มีการกักเก็บน้ำไว้ในระบบ งา นวิจัยจากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์พบว่า พื้นที่ที่มีป่าต้นน้ำถูกทำลายไปมากกว่า 50% จะเกิดน้ำหลากรุนแรงในช่วงฤดูฝนและขาดน้ำในช่วงฤดูแล้งเพิ่มขึ้นถึง 3-5 เท่า เมื่อเทียบกับพื้นที่ที่ยังมีป่าต้นน้ำบริบูรณ์
6. การเปลี่ยนแปลงประสิทธิภาพน้ำและก็ผลต่อระบบนิเวศทางน้ำ
เว้นเสียแต่ปัญหาปริมาณน้ำแล้ว การสูญเสียป่าต้นน้ำยังมีผลต่อประสิทธิภาพน้ำด้วย น้ำที่ไหลผ่านพื้นที่ทำการเกษตรมักแปดเปื้อนสารเคมีและตะกอนดิน เมื่อไม่มีป่ารอกรองแล้วก็ดักจับสิ่งเหล่านี้ น้ำในแม่น้ำลำธารก็เลยมีคุณภาพลดน้อยลง ทำให้เกิดผลกระทบต่อสิ่งมีชีวิตในน้ำรวมทั้งการใช้คุณประโยช์จากมนุษย์ งานเรียนรู้ของกรมอุทยานแห่งชาติพบว่า แม่น้ำที่มีต้นน้ำอยู่ในพื้นที่ป่าสมบูรณ์จะมีค่าออกสิเจนละลายน้ำ (DO) สูงกว่า และมีปริมาณตะกอนแขวนลอยต่ำกว่าแม่น้ำที่มีต้นน้ำจากพื้นที่ทำการเกษตรหรือพื้นที่ที่ป่าถูกทำลาย
ป่าต้นน้ำเป็นระบบนิเวศที่มีความจำเป็นอย่างมากต่อการรักษาน้ำฝนตามธรรมชาติ มูลนิธิไทยรักษ์ป่า ทำหน้าที่เหมือนโรงงานผลิตน้ำจืดที่ซับ เก็บกัก รวมทั้งเบาๆปล่อยน้ำออกมาอย่างสม่ำเสมอ การสูญเสียพื้นที่ป่าต้นน้ำส่งผลให้เกิดปัญหาน้ำท่วม น้ำแล้ง และก็การขาดแคลนลานน้ำ
การอนุรักษ์และฟื้นฟูป่าต้นน้ำจึงเป็นสิ่งสำคัญเร่งด่วน โดยจำต้องอาศัยความร่วมแรงร่วมใจจากทุกภาคส่วน ทั้งยังภาครัฐ ภาคเอกชน และชุมชนท้องถิ่น รวมทั้งการนำเทคโนโลยีและก็ของใหม่มาปรับใช้อย่างเหมาะสม
ในบริบทของความเคลื่อนไหวลักษณะของอากาศ ป่าต้นน้ำยิ่งทวีความสำคัญมากขึ้นเรื่อยๆ ในฐานะกลไกธรรมชาติที่ช่วยเพิ่มความยืดหยุ่นให้กับระบบนิเวศแล้วก็ทุเลาผลกระทบจากภัยพิบัติทางทะเล
(https://thairakpa.org/wp-content/uploads/2025/05/blog-may-2.webp)
การลงทุนในการสงวนป่าต้นน้ำจึงไม่ใช่เพียงแค่การลงทุนเพื่อสิ่งแวดล้อม แต่ว่าเป็นการลงทุนเพื่อความมั่นคงและยั่งยืนทางน้ำ มูลนิธิไทยรักษ์ป่า แล้วก็อาหารของประเทศในระยะยาว
Source: https://thairakpa.org/ (https://thairakpa.org/)